Kategori arşivi: E?itim

Entel-dantel, Fatih Sultan Mehmet, Victor Hugo ve Ekonomik Geli?me

Mayıs 20, 2015E?itim, Ekonomik Gelisme, Kulturadmin

T�rkiye�de entellekt�ellerle� alay edilir.� �Entel� lakab? tak?lan ve �Entel-dantel� denilerek alay edilen,�topluma yabanc?�oldu?u d�?�n�l�nen bir insan tipidir T�rk entellekt�eli.

�Entel� lakab? entellekt�el�in k?saltmas?d?r.� Entellekt�el, T�rk�e�ye �?ngilizce �intellectual� kelimesinden� girmi?tir.� �Intellectual� zeki, ak?ll? ve bilgili anlam?na geldi?i i?in, �entel� kelimesi, akl?n? kullanan, e?itimli, ayd?n insan demektir.�� Okuyan, d�?�nen, akl?n? kullanan, fikirleri, felsefeleri� kar??la?t?ran, analiz yapabilen, fikir �reten, bilimsel metodu bilen, tarih ve sanat bilgisi derin entellekt�el insanlar bir �lkenin d�?�nce liderleridirler.

Her toplumda oldu?u gibi, T�rkiye�de de ger?ek anlamda entellekt�el olmayan, fakat kendisine entellekt�el havas? vermeye ?al??an insanlar tabii ki vard?r.� Ayr?ca, sahte olmayan, gercek T�rk entellekt�ellerinin bile ne kadar �retken olduklar?,� �lke ve d�nya i?in ne �l?�de fikir ve bilgi �retebildikleri, topluma ne �l?�de yol g�sterici olduklar? tart???l?r.

Fakat� T�rkiye�de entellekt�eller, �retken olmad?klar? i?in de?il, s?ra d??? olduklar?, herkes gibi olmad?klar? i?in k�?�k g�r�l�rler.� Entellekt�el, ya da �entel benzeri� insanlar T�rkiye�de kolayca alay konusu olabilirler.� �rne?in, yabanc? dil bilmeyen bir politikac?,� rakibi olan, �� yabanc? dil konu?an ve e?itimli ba?ka bir politikac?n?n yabanc? dil bilmesi ile alay etmenin halk taraf?ndan olumlu kar??lanaca??n? d�?�nebilir ve hakl? ??kabilir.

��te yandan, e?itim ile, bilgi birikimi ile, d�?�nce ve zeka ile alay etmek, cehalet ve aptall?k ile �v�nmek anlam?na gelir.

Tarihimizde bu durumun hep b�yle olmad???n?, tam tersine, bilgili, okumu?, entellekt�el insanlara toplumun ve liderlik durumunda olanlar?n de?er verdiklerini biliyoruz.� Bunun en iyi �rneklerinden biri, 1453 y?l?nda Fatih Sultan Mehmet�in Istanbul�u fethinden sonra ?ehre girerken kendisine verilen ?i?eklerin �?retmeni� Ak?emsettin�e verilmesini istemesi, ve bir tevat�re g�re, Ak?emsettin�in at?n?n aya??ndan s?�rayan ��amurun kaftan?n? kirletmesi �zerine, �Hocam?z?n at?n?n aya??ndan �?kan �amur �bizim kaftan?m?z? kirletmez. ��ld�?�mde tabutumu bu kaftanla �rt�n� diye vasiyet etmesidir.� Atat�rk��n bilime, sanata��ok �nem veren, okuyan, d�?�nen bir entellekt�el oldu?unu, ve T�rkiye�nin entellekt�el yap?s?n? g��lendirmek i�in yapt??? �al??malar? �da biliyoruz.

Bilgiye, e?itime, yarat?c?l??a, sanata �nem veren bir k�lt�r�n, zaman i?inde de?i?erek neden bilgi ve e?itimi de?il, tam tersine cehaleti� takdir eden duruma geldi?ini ve durumun kimlerin i?ine�yarad???n? �tart??mak �nemli olsa da, daha �nemli olan konu ?udur: Entellekt�ellik ile, yani ak?l, zeka ve bilgi ile alay eden bir toplumun ekonomik a�?dan��retken olamayaca??n?, ve dolay?s?yla fikir �reten �entel� �lkelerin arkas?ndan k�r-topal gitme durumunda kalaca??n? bilmek gerekir.

��Entel� insan yaratmak yerine, �entel� vatanda?? ile alay edip onu k�?�k g�rmeye �al??an�bir toplum, bilimde , teknolojide, sanatta ba?kalar?n? �takip ve kopya etmekten ba?ka ?aresi olmayan, uzun vadede�geli?mi? �entel� �lkelerin prangas?z k�lesi olmaya mahkum, ve ortalama gelir seviyesi o �lkeler seviyesine y�kselemeyecek toplumdur.

Bu durumun �ok basit �bir �rne?i T�rkiye ile Fransa�nin kar??la?t?r?lmas?d?r. Paris�in g�be?inde, Latin Mahallesi denen yerde, Frans?z Devrimi�nden �nce yap?lm??, Pantheon ad?nda g�rkemli bir bina vard?r.� Kilise olarak yap?lan ve y?llarca kilise olarak kullan?lan bu muhte?em bina, daha sonra Frans?zlar taraf?ndan �lkenin �nemli entellekt�ellerinin defnedildi?i bir �An?t Kabir� haline getirilmi?tir. �Fransa�n?n �nemli d�?�n�r, bilim insan? ve yazarlar?n?n g�m�ld�?�� bir mek�n olarak kullan?lan bu binaya girince,� Emile Zola�dan Voltaire�e, Marie Curie�den �Jean-Jacques Rousseau�ya ve Victor Hugo�ya kadar bir ?ok Frans?z entellekt�elinin binan?n i?indeki an?t mezarlar?, bu insanlar?n Frans?zlar i?in ne derece �nemli oldu?u ger�e?ini g�sterir.

Kendi �Entel� insan?na de?er veren, kendi �ocu?unun cahil de?il entellekt�el olmas?n? arzu eden toplum ise, ara?t?rmaya, d�?�nmeye, tart??maya, �retmeye, yenili?e a�?k olur.� � B�ylelikle, o toplum d�nyaca �nemli sanat??lar, bilim insanlar?, filozoflar �retir ve bu durum �lke insan?n?n refah?na da yans?r.�� rnek: T�rkiye�de ?u ana kadar Nobel �d�l� alan bir ki?i vard?r (yazar Orhan Pamuk).� Fransa ise ekonomiden fizi?e, edebiyattan t?bba ve kimyaya kadar de?i?ik alanlarda 67 Nobel �d�ll� insan yaratm?? durumdad?r.� Bunun sonucu, Turkiye�de ki?i ba??na gelir $10,000 iken, Fransa�da ki?i ba??na gelir 43,000 dolard?r.� T�rkiye�de her do?an 1,000 bebekten 17�si �l�rken Fransa�da her 1,000 bebekten sadece 4�� hayat?n? kaybetmektedir.� T�rkiye�de insan �mr� Fransa�dan 7 y?l daha azd?r.� Di?er bir deyi?le, neresinden bakarsan?z bak?n, Frans?z insan?n?n refah?, T�rk insan?ndan �ok daha y�ksektir.

Bu durumdan ??k?? yolu var m?d?r?� Tabii vard?r.� K�lt�r de?i?imi san?ld??? kadar zor olmayan bir olgudur.� Toplumun liderlerinin etkisi ile ve e?itim sisteminde yap?lacak bir-iki de?i?iklik�ile bu ?ok gerekli de?i?imin k?v?lc?m? yarat?labilir.

Bunun pratikte nas?l yap?labilece?ini (�rnegin, ilkokuldan ba?layarak uygulanmas? gereken basit fakat etkili bir projeyi, ve baz?�se�kin lise ve �niversitelerde T�rkiye�nin entellekt�el �liderli?ini yapacak yeni insan tipinin nas?l yeti?tirilebilece?ini) bundan sonraki iki yaz?da a�aca??m.

?nsanlar Neden E?itim Alm?yorlar?

Mart 9, 2015E?itim, Kultur, Ucretler ve Maaslaradmin

Bir �nceki yaz?da, e?itimin ��al??anlar?n �gelirini �nemli �l�?de art?rd???ndan bahsetmi?tim. �Al?nan her bir y?l e?itim, insanlar?n gelirini ortalama olarak, kalk?nm?? ?lkelerde 10 %, �dar gelirli �lkelerde ise %15 oran?nda art?r?yor.� E?itim e?er bireylerin be?eri sermayelerine ve dolay?s?yla kazan�lar?na bu derece etkiliyse, az e?itimli insanlar (ve az e?itimli ?lkeler) neden e?itimlerini art?rm?yorlar? Bu sorunun cevab?n?n ard?nda, a?a??da �nem s?ras? olmaks?z?n s?ralanm??, en az 4 neden bulunmaktad?r.

1) Bu nedenlerden ilki bilgi problemidir. �o?u insan, �zellikle yoksul ve az e?itimli ki?iler, daha fazla e?itim alman?n onlar?n gelirlerini �nemli ?ekilde art?raca??ndan habersizdir. Her ne kadar, e?itimli insanlar?n az e?itimli olanlara nazaran daha fazla gelir sahibi oldu?u bilinse de, e?itimdeki az bir art???n gelirleri ne kadar y?kseltece?ini anlayamak zordur. �rne?in, ortaokul mezunu bir ki?inin bir t?p doktorundan daha az gelir sahibi oldu?u bilinir, ama ortaokul mezunu o ki?inin e?er lise diplomas? olsa idi, ne kadar daha fazla geliri olurdu? Bunu bilmek daha zordur. Bilimsel ara?t?rmalardan elde edilen sonu�lar g�steriyor ki, gen�ler, liseyi bitirmi? olmalar? halinde gelirlerinin ne kadar artaca??n?n fark?nda de?iller. E?er, lise diplomas?n?n gelir art??? sa?lad???na dair bilgi onlara verilirse,�lise bitirme e?ilimlerinin artt??? g�zleniyor.�Ayn? ?ekilde, ara?t?rmalar g�steriyor ki e?er anne ve babalar e?itimin getirisi hakk?nda bilgilendirilirlerse, onlar?n �ocuklar?n?n okula devaml?l??? ve s?navlarda ba?ar?lar? y�kseliyor.� Bu y?zden, geli?mekte olan ?lkelerde, e?itime olan talebi art?rman?n bir yolu, e?itimin gelirlere olan etkisi hakkinda insanlar? bilgi sahibi yapmak.

2) ?kinci sorun ise e?itim kar??t? k�lt�r. Baz? toplumlar e?itime, ele?tirel d�?�nmeye ve ayd?n olmaya yatk?n bir k�lt�re sahipken, baz? toplumlarda tam tersi bir durum ge�erlidir. Farkl? �lkelerde bulunmu? bir dikkatli g�zlemci, e?itime yak?n ve e?itime uzak k?lt?rl? �lkeleri kolayl?kla ay?rdedebilir. G�stergeler olduk�a belirgindir. E?itim yanl?s? �lkelerde, ?airlerin ve bilim insanlar?n?n isimlerinin sokaklara ve meydanlara verildi?ini g�rebilirsiniz. Topluma a�?k alanlarda filozoflar?n, sanat�?lar?n, bilim insanlar?n?n ve yazarlar?n heykellerine rastlars?n?z. E?itim kar??t? k?lt?re sahip �lkelerde ise, sokak isimlerinin o ?lkenin sava? kahramanlar?ndan olu?tu?unu, parklarda sanat�?larin de?il siyaset�ilerin heykellerini g�r?rs?n?z. ?lk gruptaki �lkelerde her yerde kitap�?lar g�rs?n?z ve �insanlar?n evlerinde k�t�phaneler ya da kitap koleksiyonlar? oldu?unu g�zlemlersiniz. Bu ?lkelerde �o?u semtte k?t?phane vard?r ve o semtin sakinleri taraf?ndan kullan?l?r. ?kinci gruba dahil olan �lkelerdeki ortalama insan i�in kitap ve k?t?phane �nemli bir kavram de?ildir.� ?lk gruptaki �lkelerde sanat ve bilim m�zeleri sosyal hayat?n �nemli kurumlar? iken, ikinci gruptaki �lkelerde �o?u insan �mr� boyunca bir m�zenin kap?s?ndan i�eri ad?m atmayacakt?r.

Sonu� olarak, bir �lkenin k�lt�rel yap?s?n?n, o ?lke insan?n?n e?itime olan talebi �zerinde� etkisi vard?r. �Bu, k�t� bir haber gibi g�z?k?yor.�� nk� k�lt�r�n de?i?meyece?i, de?i?se bile �ok yava? evrim ge�irece?ini d�?�n�l?r. Bu inan?? tamamen do?ru de?ildir. Ekonomistlerin son zamanlarda g�sterdikeri gibi e?er ekonomik, siyasi ve kurumsal �evre de?i?irse, toplumlar?n k�lt�rel benlikleri de de?i?ir. Bu �nemli noktay? ilerki yaz?lar?mda a�aca??m.

3) ?nsanlar e?itimin getirisi konusunda olabildi?ince bilgili olsalar ve k�lt�rel miraslar? onlar? e?itime yatk?n yapsa bile, baz? durumlarda daha fazla e?itim almamak en iyi se�enek olabilir. Daha fazla e?itimin be?eri sermayeyi ve kazanc? art?rd??? do?rudur. Ancak herhangi di?er bir yat?r?m gibi, be?eri sermayeye yap?lan yat?r?m?n da bir tak?m maliyetleri vard?r. ?rne?in, e?er insanlar?n ya?am s�releri k?saysa, e?itim iyi bir yat?r?m olmayabilir. ��nk� bu durumda, e?itiminin finansal getirisi sa?layacak zaman dilimi (e?itim sonu ile emeklilik aras? y?llar) k?sad?r.

Ortalama ya?am s�resi 50 y?l olan ve insanlar?n 43 ya??nda emekli oldu?u bir �lke d�?�n�n (D�nya �zerinde bu kadar d�?�k ya?am s�resi sahip ?lker var.� ?rnekler: Nijerya, Kamerun ve Fildi?i Sahili). B�yle bir ?lkede, ilkokul e?itimini 13 ya??nda tamamlam?? bir insan d�?�n�n. Bu insan, i? g�c� piyasas?nda 43 ya??nda emekli olana kadar, 30 y?l �al??abilir. E?er bir ilkokul mezununun y?ll?k kazanc? 5,000 dolar ise, �m�r boyunca kazanaca?? �cret (zaman diskontunu g�z ard? ederek) 5,000 kere 30, yani 150,000 dolar olacakt?r.

?imdi bu insan?n 6 y?l daha okula devam etti?ini var sayal?m. Bu 6 senelik ilave e?itimi tamamlad?ktan sonra y?ll?k gelirin 6,000 dolar oldu?unu d???nelim. Bu insan, e?itimine 6 y?l daha devam etti?i i�in okulu bitirdi?i zaman ya?? 19 olurdu. Bu demek oluyor ki, emekli olana kadar 24 y?l �al??acak vakti vard?r (19-43 ya?lar? aras?nda), ve bu durumda elde edece?i toplam gelir 6,000 $ x 24 = 144,000 dolard?r. Bu �rnekteki insan i�in, 6 y?l daha fazla e?itim almaya de?mez ��nk� bu ekstra 6 y?ll?k e?itimin f?rsat maliyeti (okula giderken kaybedilen gelir) okulu bitirdikten sonra elde edilecek finansal kazan�tan daha fazlad?r.

E?er emeklilik ya?? 43 de?il de daha y?ksek olsayd? (53 gibi), �al??anlar?n �n?nde, okula giderek yap?lan yat?r?m?n kar??l???n? alacak daha uzun s?re olaca??ndan, e?itim makul bir yat?r?m olurdu.

G�r�ld�?� �zere, �al??ma hayat? s?resi k?sa ise, daha fazla e?itim almak ekonomik a�?dan mant?kl? de?ildir. E?er ki?inin ya?am s�resi beklentisi k?saysa ve bula??c? hastal?klar, ?iddet, sava?, gibi nedenlerden dolay? �l�m ihtimali y�ksekse, ya da gen� ya?ta emeklilik gibi bir sebeple �al??ma hayat? s?resi k?sal?rsa, �e?itime yat?r?m yapmak e?ilimi az olur.

4) D�rd�nc� sorun maddi zorluk ve e?itim arz? yetersizli?idir. E?er e?itim almak maddi bak?mdan engelleyici ise, insanlar?n e?itime talebi olmaz. E?itim �creti, kitaplar ya da �?retim materyalleri �?rencinin ve ailesinin gelir d�zeyine oranla y�kl� bir miktarda ise, (e?itimin getirisi y?ksek olsa bile) e?itim talebi d???k olur.� E?itim bedava olsa dahi, okulda harcanan zaman, o ki?iyi para kazanmaktan al?koyar. �Bu durum, okul paras?z olsa bile, e?itime yap?lan yat?r?m?n, �zellikle lise ve �niversite �?rencileri i�in masrafl? bir yat?r?m olabilece?ini g�sterir. Bunu ?�yle de d???nebiliriz: Bir i? alan?na yat?r?m yapmak isteyen, ve yapaca?? bu yat?r?m?n getirisinin y?ksek olaca??na inanan bir i?adam?, bu yat?r?m i�in gerekli finansman? bulamazsa, yat?r?m ger�ekle?meyecek ve hesaplanan getiri elde edilemeyecektir.

Bir toplumda e?itime talep olmas?na ra?men, baz? durumlarda, �zel sekt�r, ya da devlet kurumlar? taraf?ndan arz edilen e?itim miktar?, talebi kar??lamayabilir.

E?itimin, neden devlet veya �zel sekt�r taraf?ndan yetersiz olarak sa?land???, ve maddi durumu yetersiz �grenciler hakk?nda ne yap?lmas? gerekti?i ayr? bir yaz?m?n konusu olacak. �Cevab?n i�eri?inde, toplumdaki insanlar ad?na (onlar?n vekili olarak) g�rev yapan siyaset�ilerin motivasyonlar?, ve finans ve kredi piyasalar?ndaki problemler gibi konular olacak. Bu �er�evede, �Neden temel e?itim �o?u �lkede zorunlu?�, �E?itim herkes i�in paras?z m? olmal??�, �Bankac?l?k sekt�r� ve kredi piyasas? e?itimdeki aksakl?klar? ��zebilir mi?� gibi sorular?n cevab?n?�verece?im.

E?itim, Verimlilik ve Bireysel Kazan�

Mart 2, 2015E?itim, Ucretler ve Maaslar, Verimlilikadmin

Bir �nceki yaz?da, �?lkedeki e?itim d?zeyinin artmas?n?n o ?lkenin gelir d?zeyine do?rudan ve olumlu etkisi oldu?unu yazd?m. Ancak, �lkeler bireylerin toplam?d?r ve ��lke geliri � bu bireyler taraf?ndan �retilen �r�n ve hizmet de?erlerinin ta kendisidir. Yani, meselenin temelinde yatan soru, bireyler daha e?itimli olduklar?nda onlar?n ekonomik �retkenliklerinin ve ki?isel gelirlerinin art?p artma??d?r.

Bir i?te �al??an insanlar?n gelirleri ile onlar?n e?itimlerinin ili?kisini �inceledi?imizde, e?itimli ki?ilerin gelir d�zeylerinin az e?itimli olanlara k?yasla �her zaman daha y�ksek oldu?unu buluyoruz. Bu bulgu �o?u insan i�in ?a??rt?c? olmayabilir.� Fakat,� e?itim y�kseldik�e elde edilen gelirdeki art???n �boyutu ?a??rt?c? olabilir.

A?a??daki iki grafik, y�ksek gelirli bir �lke olan ABD ile, geli?me s�recinde bir �lke olan T�rkiye� de farkl? e?itim seviyesine sahip insanlar?n 2010 y?l?ndaki ortalama br�t �cretlerini �g�steriyor.

Amerika e?itim d�zeyi y�ksek bir �lke iken (13.4 y?l) T�rkiye�nin e?itim seviyesi Amerika�n?n ancak yar?s?na denktir (6.6 yil).� Fakat, iki �lkede de daha fazla e?itimli insanlar?n ald?klar? ?cretler, daha az e?itimli olanlara k?yasla daha y�ksektir. Amerika�da lise diplomas? olmayan ki?iler saati ortalama 12 dolara �al???rken, lise mezunlar?n?n ��creti %33 daha y�ksektir (16 dolar).� Amerika�da ?niversite mezunu olanlar?n kazand??? saatlik �cret, lise mezunlar?ndan %75 daha fazlad?r (28 dolar).� Y?ksek lisans (Master ve doktora) sahibi insanlar?n ortalama saat ?creti ise 35 dolard?r.

Ayn? yap? T�rkiye�de de vard?r. Ortaokul d�zeyinde ve daha az ��?retim alm?? bireylerin elde ettikleri saatlik �cret 5.1 TL iken, lise mezunlar?n?n saat �creti 6.4 TL, yani %25 daha fazlad?r. Teknik lise mezunlar?n?n saat ba?? kazand?klar? ?cret, ortaokul ve daha d???k e?itimlilerden %50 daha y�ksektir.�� T?rkiye�de ?niversite mezunlar?n?n �cretleri ise, lise mezunlar?n?n iki kat?d?r.

Bunlar, ciddi farkl?l?klard?r; ve, �al??anlar?n maa? ve �cretlerinin onlar?n e?itim d�zeylerine g�re bu ?ekilde farkl?l?k g�stermesi, d?nyan?n her �lkesinde b�yledir.� �in�den ?ngiltere�ye, Endonezya�dan ?srail�e, bu yap? b�t�n �lkelerde mevcuttur.

Tabii burada sorulmas? gereken soru ?udur: �cretlerdeki bu farklar acaba ger�ekten e?itimin etkisini mi yans?t?r, yoksa ba?ka bir olgunun mu g�stergesidir? �?rne?in, �belki de e?itimli insanlar, ba?lant?lar? ve ili?kileri kuvvetli olan varl?kl? ailelerden geliyorlard?r.� Bu y�zden, bu tip varl?kl? ailelerin �ocuklar?, e?itim almasalar bile, aileleri sayesinde zaten daha fazla gelir sahibi olacaklard?� denebilir.� E?er bu varsay?m do?ru ise, durum ?udur: Varl?kl? ailelerin �ocuklar?, dar gelirli ailelerin �ocuklar?na oranla daha fazla e?itim al?rlar, ve bu varl?kl? �ocuklar b?y?d?klerinde daha fazla gelir sahibi olurlar.� Fakat, ortaya �?kan bu gelir fark?n?n sebebi e?itim de?il, aileler arasindaki servet fark?d?r.

Ba?ka bir olas?l?k daha var. ?nsanlar?n zeka ve disiplin gibi �zellikleri onlar?n verimliliklerini ve kazan�lar?n? olumlu etkiler. �Dolayisiyla, zeki ve disiplinli insanlar?n bu �zellikleri onlar?n gelirlerinin y�ksek olmas?na sebep olur.� ?te yandan, daha zeki ve disiplinli bireyler okulda daha ba?ar?l? olmaya e?ilimlidirler. Bu demek oluyor ki, zeki insanlar i�in okula gidip e?itim almak daha kolay oldu?undan, zeki insanlarin e?itim seviyesi daha y�ksek olacakt?r.� Ve bu tip insanlar genelde daha verimli olduklar?ndan maa? ve �cretleri de y�ksek olacakt?r. E?er bu sav do?ruysa, insanlar� daha uzun s?re okula gittikleri i�in de?il, okulu b?rakanlardan daha zeki olduklar? i�in daha y�ksek kazan� elde ediyorlar demektir.

Ekonomistler bu ve benzeri bir �ok fakt�r?n etkilerini hesaba katarak yapt?klar? analizler sonucunda, e?itimin kazan�lar �zerindeki ger�ek �etkisini ortaya �?karm?? durumdalar. Bu alanda yap?lan ara?t?rmalar?n ortaya �?kard??? sonu� sudur: ?nsanlar?n zeka d�zeyi, azimleri, disiplinleri, ailelerinin serveti� ve kazan�lar?n? etkileyebilecek olas? t?m fakt�rleri hesaba katt?ktan sonra, bir y?l daha fazla e?itim sahibi olmak, �al??an?n gelirini ortalama %10 art?r?r.

Daha detaya inmek gerekirse: ya?lar?, cinsiyetleri, i? tecr�beleri, aile profilleri, zeka d�zeyleri ve benzeri bir cok ki?isel �zellikleri, ve �al??t?klar? end�stri alan? da ayn? olan iki insan? ele alal?m. E?er bu insanlardan birincisi di?erinden 3 y?l daha fazla e?itim alm?? ise, ald??? �cret di?erinden %30 daha fazla olur. Bu, e?itimin �cretler �zerindeki direkt etkisidir.

Bu %10 luk getirinin sebebi, e?itimin insanlarin kognitif yeteneklerini (beyni daha iyi kullanarak� analiz yapabilme ve bilgi sahibi olma yetene?i) ve becerilerini geli?tirmesidir. Sonu� olarak, daha e?itimli insanlar i? g�c� piyasas?nda daha �retken olurlar ve daha y�ksek gelir elde ederler.

E?itimin maa?lar ve ?cretler �zerindeki etkisi d�?�k gelirli �lkelerde daha fazladir. Geli?mekte olan �lkelerin �al??anlar?, okula gittikleri her bir y?l i�in, �cretlerinde %15 art?? g�r�rler.� Benzeri ?ekilde, e?itimin kad?nlar?n �cretleri ?zerine olan etkisi, erkeklerin �cretleri ?zerine olan etkisinden daha b?y?kt?r.

Ayr?ca, e?itimin getirisi (�cretlere olan etkisinin boyutu) son y?llarda giderek daha da artmaktadir. E?itim seviyesi y�ksek olan bireyler i? g�c� piyasas?nda giderek daha fazla �d�llendirilirken, az e?itimli insanlar?n gelirlerinde bir art?? g�r�lmemektedir. Bunun kayna??, teknolojik geli?melerin �al??anlar? bu yeni teknolojileri yetkin bir ?ekilde kullanabilme ihtiyacinda b?rakmas?d?r.

T�m bunlar?n anlam? ?udur.� E?itim, �al??anlar?n beceri seviyesini, verimlili?ini ve dolay?s?yla gelirlerini art?ran �ok �nemli bir yat?r?md?r. Bu yat?r?m, �zellikle d�?�k e?itim d�zeyine sahip olan toplumlar?n ekonomik geli?mesi i�in daha da �nemlidir.

E?itim ve �lke Kalk?nmas?

Mart 2, 2015E?itim, Ekonomik Gelisme, Kisi Basina Milli Geliradmin

?nsanl???n��n?ndeki en b?y?k zorluklardan biri, farkl? ?lkelerde ya?ayan bireylerin hayat kalitelerinin birbirlerinden �ok farkl? olmalar?.�� Ekonomistler, bir ?lkenin hayat standard?n?n kuvvetli bir g�stergesi olarak o ?lkede ki?i ba??na d??en milli geliri kullan?rlar. ?lkelerin ki?i ba??na d??en milli gelirlerini etkileyen bir �ok fakt�r olmakla birlikte, bunlar?n en �nemlilerinden biri, ?lkenin ortalama e?itim d?zeyidir.� Daha e?itimli ?lkelerde ki?i ba??na d??en milli gelir daha y?ksektir.

A?a??daki tablo, baz? �lkelerdeki ortalama e?itim d�zeyi ve 2013 y?l?nda ki?i ba??na d�?en milli geliri g�steriyor. �rne?in, Fas�taki ortalama e?itim 4.2 y?l ve ki?i ba?? gelir 3,000�dolarken, Turkiye�deki ortalama e?itim s�resi 6.6 y?l ve ki?i ba?? gelir 10,900 dolar. Uruguay�da ise ki?i ba?? gelir 16.300 dolar ve ortalama e?itim s�resi 8 y?ld?r.

K?yaslamak gerekirse, ABD�deki ortalama e?itim 13.4 y?l ve ki?i ba?? gelir 53,000 dolar,� Almanya�da ise ortalama e?itim, 12.7 y?l ve ki?i ba?? gelir 46,000 dolard?r.

A?a??daki grafik, d?nya �zerindeki t�m �lkeleri kullanarak, her bir �lkenin ki?i ba??na d�?en gelir miktariyla ayn? �lkenin e?itim seviyesini g�stermektedir. G�r�ld�?� �zere, d�?�k e?itim d�zeyine sahip �lkeler fakirken, daha e?itimli �lkeler daha y�ksek gelir d�zeyine sahiptir.

Bu grafikte g�sterilen e?itim ile gelirin ayn? y�nde giden ili?kileri ilgin� olmakla birlikte, bu, bir �lkenin e?itim seviyesi artt??? zaman o ?lkede ki?i ba??na gelir artacakt?r anlam?na gelmez.

E?itiminin �gelir d�zeyi �zerindeki ger�ek etkisini belirleyebilmek i�in iki tane ters etkeni hesaba katmak gerekir. Birinci ters etken ?udur.� �Bir ?lke ekonomik olarak kalk?nd?k�a �ve �lkenin milli geliri artt?k�a, e?itim sistemine daha fazla kaynak aktar?labilinir, ve yap?lan bu yat?r?m �lkenin e?itim seviyesini y?kseltir.� Bu durumda, e?itimin milli gelire de?il, tam tersine, milli gelirin e?itime etkisi vard?r.� Bu durumda da grafikteki pozitif ili?ki g�zlenir, fakat� yorumu farkl?d?r: ?lkeler e?itimli olduklar? i�in zengin de?iller; tam tersine, zengin olduklar? i�in vatanda?lar?n? e?itebiliyorlar.

?kinci ters etken ise ?u olabilir:� Arka planda, hem �lkelerin e?itim seviyelerini, hem de ekonomik geli?imlerini ve gelir d?zeylerini etkileyen bir ?�?nc? etken olabilir. ?rne?in, baz? �lkelerin insanlar? k�lt�rel olarak okumaya, yazmaya, d�?�nmeye, bilime, sanata, ve genel olarak e?itime yak?n olabilirler.� Bilime ve e?itime a�?k olmak� gibi bir k�lt�rel �zellik e?er o ?lke insanlar?n? daha yenilik�i, yarat?c?, ve �retken yap?yorsa, bu demektir ki �lkenin e?itim ve gelir seviyelerinin y�ksek olmas?n?n as?l sebebi ve ger�ek itici g��, o �lkedeki e?itim k?lt?r?d?r.

Ekonomistler, bu �rneklerdeki gibi muhtemel etkileri hesaba katan metotlar kullanarak �lkelerin e?itim d�zeylerindeki art???n ger�ekten de �lke gelirine do?rudan olumlu etkisi oldu?unu g�zler �n�ne sermi?lerdir.� Yap?lan bilimsel �al??malar g�stermi?tir ki, ?lkeler aras?ndaki gelir farklar?n?n �nemli bir b�l?m? yine �lkeler aras?ndaki e?itim fark? ile a�?klanabilir. Di?er bir deyi?le, e?er bir �lkenin �al??an n�fusu daha e?itimliyse, o �lkedeki ki?i ba??na d�?en gelir, az e?itimli di?er bir �lkeye nazaran daha fazla olacakt?r.

Yine, bilimsel ekonomik �al??malar g�stermi?tir ki, e?itim kalitesinin fark? da �lkeler aras?ndaki gelir farklar?n? etkiler. E?er iki �lkenin �al??an n�fusu ayn? e?itim d�zeyine sahipse, fakat bu �lkelerden birinin �e?itim kalitesi �di?er �lkeye g�re daha y?ksekse, birinci �lkedeki ki?i ba??na d�?en gelir, ikinci ?lkeye g�re �daha y�ksek olur.

B?t?n bunlar ?unu ifade eder: Bir ?lkenin insanlar? daha �ok ve daha kaliteli e?itim ald?klar?nda,� bu artan e?itim d?zeyinin o ?lkede ya?ayan insanlar?n refah?na �(ki?i ba?? gelire) do?rudan etkisi vard?r.

(Konunun devam? bir sonraki yaz?da)

Alt? Bu�uk Nedir?

Şubat 21, 2015E?itimadmin

Bu blo?un ad? �alt? bu�uk,� ��nk� geli?mekte olan �lkelerde ya?ayan insanlar?n ald?klar? e?itim ortalama 6.5 y?l. Bu da, yakla??k olarak ilkokul diplomas?na denk. Gelir d�zeyi y�ksek olan �lkelerdeki insanlar?n ortalama e?itim seviyelerinin 12 y?l?n ?zerinde oldu?unu dikkate ald???m?zda, bu �arp?c? bir istatistiktir.

D�nyan?n bir �ok �lkesinde �ocuklar 6 ya??nda okula ba?larlar. Demek oluyor ki, geli?mekte olan bir �lkedeki ortalama insan 12 veya 13 ya??nda e?itimini tamamlam?? ve bu ya?tan sonra bir daha okul y?z? g�rmemi?tir.

A?a??daki harita, d?nya ?zerinde 25 ya? ve �zeri ki?ilerin ald?klar? ortalama e?itim s�relerini g�steriyor. K?rm?z? �lkelerde ya?ayan insanlar?n ortalama e?itimi 7 y?ldan az iken, pembe renk ile belirtilen �lkelerde e?itim s�resi 7 ila 9 y?l aras?nda de?i?iyor. Sar? �lkelerdeki ortalama e?itim d?zeyi 9 – 12 y?l aras?yken, ortalama e?itim ye?il �lkelerde 12 y?ldan fazla. G�r?ldu?? gibi, bir �ok ?lkede ve �zellikle geli?mekte olan �lkelerde, insanlar orta okul d�zeyinde bile e?itim almam??� durumdalar.

(Kaynak: Barro, Robert and Jong-Wha Lee, “A New Data Set of Educational Attainment in the World, 1950-2010.” Journal of Development Economics, 2013. Vol. 104, pp.184-198.)

E?itim d�zeyi d???k ?lkeler ciddi zorluklarla kar?? kar??yad?rlar. Y�ksek e?itimli �lkelere k?yasla fakirdiler. Az e?itimli �lkelerde �al??anlar daha az �retkendir. E?itim d?zeyi d???k ?lkelerde demokrasi iyi �al??mamaktad?r. Bu ?lkelerin yurtta?lar?n?n sa?l?k d?zeyleri d???kt?r. Bu �lkelerde ya?ayan kad?nlar?n kar?? kar??ya olduklar? ekonomik ve sosyal sorunlar daha fazla ve daha ciddidir. Az e?itimli �lkelerdeki �ocuklar?n bebeklik �a??nda �l�m oran? daha y?ksek, ve insanlar?n hayat s?resi y�ksek e?itimli �lkelere nazaran daha k?sad?r.

Elbette ki, y�ksek gelirli �lkelerde ya?ayan az e?itimli insanlar da var. Bu insanlar da, fakir �lke yurtta??n?n derdi olan bir �ok sorunu ya?amaktad?rlar. �rne?in, gelir d?zeyleri d???kt?r, ve sa?l?k durumlar? daha k�t�d�r.

Ekonomistlerin tan?mlad??? ?zere, be?eri sermaye, bireylerin verimlilik kapasitelerinin g�stergesidir.� Bireylerin be?eri sermayeleri, e?itim, sa?l?k gibi etkenlerin geli?mesiyle artar. E?itim ise, be?eri sermayenin ana unsurudur.� Bilimsel ekonomik ara?t?rmalar, e?itimin ekonomik, sosyal ve politik g�stergeler �zerinde� hem direkt, hem de dolayl? etkisi oldu?unu ortaya koymu?tur.

Bu blo?un amac?, be?eri sermayenin insan refah?n? art?rmada oynad??? �nemli rol�n alt?n? �izmek. Bu nedenle, be?eri sermayenin, ve �zellikle de e?itimin ekonomik etkilerine yo?unla?an ?u gibi sorular?n bilimsel ara?t?rmalar sonucunda elde edilen cevaplar?n? dile getirmeyi planl?yorum: E?itim d�zeyinin artmas?n?n insanlar?n gelirine etkisi nedir? Annenin e?itim d�zeyi y�kseldi?inde �ocu?un sa?l??? ve �?renme yetene?i nas?l etkilenir? Toplumda su� te?kil eden durumlara ve yolsuzlu?a ne t�r etkenler neden olur? E?itim, toplumun k�lt�rel de?erleri etkileyebilir mi? E?itimin ?rk�?l?k �zerinde etkisi var m?d?r? Siyaset�i davran??lar?n? g�d�leyen fakt�rler nelerdir? ?nsanlar?n inan�lar?, e?itim d�zeyleri artt?k�a de?i?ir mi? K�lt�rel fakt�rler, ekonomik davran??lar? ve ekonomik g�stergeleri nas?l etkiler? Neden baz? �lkelerde kad?nlar i? g�c�ne kat?lmazlar? Kad?nlar?n s�z sahibi oldu?u �lkelerin ekonomileri daha m? iyi i?ler? ?lkedeki kurumlar?n kalite d???kl???, ?lke insanlar?n? d�r�st olmayan davran??lara te?vik eder mi?

Bu blog, makro-ekonomik meseleler �zerine odaklanan bir �ok kaynak mevcut oldu?u halde, bireyin, hane halk?n?n, ?irketlerin ve �al??anlar?n davran??lar?n? ekonomi bilimi �er�evesinde tart??an az say?da blog oldu?una dikkat �eken dostlar?n isteklerine cevaben yarat?ld?. Umar?m bu blog yararl? bilgiler sunabilir ve burada bahsi ge�ecek konular?n �nemi ?zerine dikkat �ekebilir.